Śmierć członka rodziny powoduje nabycie przez jego najbliższych pozostawionego spadku. Zgodnie z art. 925 Kodeksu Cywilnego spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).
Możliwe są wtedy dla spadkobierców trzy scenariusze. W najlepszej sytuacji są oczywiście spadkobiercy, którzy dziedziczą spadek, w skład którego nie wchodzą żadne długi. Zazwyczaj nie ma żadnych prawnych i ekonomicznych podstaw do złożenia przez spadkobiercę dziedziczącego taki spadek oświadczenia o odrzuceniu spadku. Druga, a zarazem występująca dość często jest sytuacja, w której w skład spadku wchodzi zarówno majątek (pod postacią np. nieruchomości i przedmiotów materialnych takich jak samochody, wyposażenie domu lub mieszkania, itp.) oraz długi obciążające ten majątek. Wtedy spadkobiercy muszą dokładnie sprawdzić i ocenić, czy wartość majątku przekracza wysokość długów spadkowych. Jeżeli długi stanowią niewielką część spadku, spadkobiercy również nie powinni mieć oporów przed przyjęciem takiego spadku. Trzecim, jednocześnie najmniej korzystnym scenariuszem dla spadkobierców, jest stan w którym spadkodawca zostawia po sobie praktycznie same długi, których spłacania woleliby uniknąć.
Terminy
Spadkobierca może uwolnić się od odpowiedzialności za długi spadkodawcy składając w określonym terminie oświadczenie o odrzuceniu spadku. W świetle polskich regulacji wywołuje to skutek, jakby taka osoba nie dożyła otwarcia spadku. W praktyce oznacza to, że będzie ona wyłączona od dziedziczenia, a w jej miejsce wejdą dalsi spadkobiercy powołani do dziedziczenia na podstawie testamentu lub Kodeksu Cywilnego. W przypadku dziedziczenia ustawowego (gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu) udział spadkowy spadkobiercy, który spadek odrzucił przypada jego dzieciom (jeżeli je miał w chwili otwarcia spadku) lub dalszym spadkobiercom ustawowym.
Zgodnie z art. 1025 Kodeksu Cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (o tym, że jest spadkobiercą), czyli nie decyduje tu zawsze data śmierci, lecz chwila uzyskania wiedzy, iż np. spadkobiercy ustawowi jak chociażby dzieci zmarłego – odrzucili spadek po nim, to od tego momentu może być liczony ten termin.
Ważne jest, że termin ten biegnie indywidualnie dla każdego spadkobiercy.
W przypadku spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w pierwszej kolejności, pierwszym dniem terminu na odrzucenie spadku zwykle będzie dzień powzięcia wiadomości o śmierci spadkodawcy. Dla spadkobierców powołanych w dalszej kolejności będzie to z kolei dzień w którym dowiedzieli się o odrzuceniu spadku przez osoby wyprzedzające je w dziedziczeniu. Dla spadkobiercy testamentowego będzie to dzień dowiedzenia się o istnieniu i treści testamentu. Poznanie za życia spadkodawcy przez spadkobiercę treści testamentu, nie wpływa na bieg terminu na złożenie oświadczenia
o odrzuceniu spadku ponieważ biegnie on dopiero od chwili śmierci spadkodawcy. Zatem, spadkobierca może złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wyłącznie po śmierci spadkodawcy.
W jaki sposób złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku ?
Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć na dwa sposoby. Można tego dokonać przed sądem (składając stosowny wniosek o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku) lub udając się do notariusza.
Sąd może odebrać również oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku podczas postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Najlepszą i najszybszą droga na uwolnienie się od odpowiedzialności za długi spadkowe jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed notariuszem, który z tej czynności sporządzi stosowny akt notarialny. Można tego w praktyce dokonać „od ręki” w ciągu jednego dnia u dowolnego notariusza w Polsce. Koszt takiej czynności, zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej określono na 50 zł. Do taksy notarialnej należy doliczyć 23% podatku VAT oraz ewentualne koszty wypisów aktu notarialnego, których warto posiadać co najmniej kilka.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci
Może się tak zdarzyć, że powołanymi do dziedziczenia stają się małoletnie dzieci np. gdy zostały ustawione spadkobiercami w testamencie lub gdy jeden rodziców odrzucił wcześniej spadek. W tym przypadku aby złożyć w ich imieniu oświadczenie o odrzuceniu spadku obciążonego długami potrzebna jest zgoda sądu rodzinnego. Będzie zatem konieczne złożenie odpowiedniego wniosku. Bardzo istotnym jest, że nie istnieje przy tym ryzyko przekroczenia sześciomiesięcznego terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego złożenie wniosku o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego powoduje, na czas trwania tego postępowania, zawieszenie biegu tego terminu. Zatem aby skutecznie odrzucić spadek w imieniu małoletniego należy jak najszybciej wystąpić o zgodę do sądu rodzinnego i z prawomocnym orzeczeniem sądu udać się do notariusza aby sporządził on akt notarialny i doszło do skutecznego odrzucenia spadku w imieniu dzieci.
Masz wątpliwości ?
Skonsultuj się z prawnikiem !
Jak widać kwestie związane z odrzuceniem spadku nie należą do trudnych zagadnień. Jednak przed podjęciem tej decyzji należy dokładnie zbadać wszystkie okoliczności, które mogą na nią wpływać. Każdorazowo w razie wątpliwości należy zasięgnąć profesjonalnej porady prawnej. Osoba z odpowiednim doświadczeniem i wiedzą przeprowadzi spadkobiercę przez wszystkie niuanse polskiej procedury cywilnej. Dzięki temu można zaoszczędzić czas i pieniądze oraz uniknąć stresu związanego z samodzielnym prowadzeniem sprawy.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy, zapraszamy do kontaktu z kancelarią ResLegal. Nasi prawnicy z chęcią wyjaśnią wszystkie wątpliwości związane z uregulowaniem stanu prawnego dotyczącego majątku spadkowego i osób do niego uprawnionych.
